برنامه پژوهشی تحلیلی " پیدا و پنهان " رادیو گفت و گو پیرامون موضوع بررسی نقش بیگانگان در سیاستهای كلی ایران در عصر پهلوی دوم و با حضور دكتر محمد جواد منصوری و دكتر مرتضی میردار از پژوهشگران و محققان تاریخ معاصر روانه آنتن شد.

دكتر منصوری در مصاحبه با رادیو گفت و گو با اشاره به ساختار سیاسی حكومت ایران در دوره پهلوی دوم اظهاركرد: پس از جنگ جهانی دوم قدرتهای بزرگ ایران را به اشغال خود درآوردند و بر سر چگونگی حكومت در ایران با یكدیگر دچار اختلاف شدند.

وی در ادامه افزود: شوروی و آمریكا معتقد بودند باید نظام سلطنتی در ایران منقرض و به جای آن نظام جمهوری حاكم شود اما انگلیس به دلیل نفوذ سابقه دار در ایران و آشنایی كامل با منافع كشور ما بر ادامه حكومت سلطنتی در ایران اصرار داشت و در نهایت با كمك گرفتن از عوامل خود به ویژه محمدعلی فروغی، پسر رضاشاه یعنی محمدرضا را به عنوان ادامه دهنده سلطنت پهلوی انتخاب كرد.

این پژوهشگر تاریخ گفت: محمدرضا فردی كاملاً بی تجربه بود و حتی در به دست گرفتن حكومت هم هیچ نقش و صلاحیتی نداشت و عملاً بازیچه ای در دست دولتهای بزرگ بود. ایران بعد از جنگ جهانی دوم صحنه رقابت عجیب قدرت های بزرگ شد و به عبارتی گوشت قربانی در بین قدرتهای بزرگ بود كه هر كدام سعی می كردند سهم بیشتری را از این قربانی برای خود بگیرند.

محقق تاریخ معاصر بیان داشت: در این دوره محمدرضا پهلوی عملاً هیچ نقش تعیین كننده ای در وضعیت كشور نداشت، البته از سال 1328 به بعد به تدریج وارد صحنه شد اما نه در مقام تصمیم گیرنده و نقش آفرین. در بین سالهای 1320 تا 1332 نفوذ سه قدرت بزرگ و چندین قدرت كوچك در داخل ایران تعیین كننده وضعیت كشور بوده است.

منصوری در ادامه گفت: اگر یك اصل در سلطنت پهلوی حاكم بود و پیگیری می شد اصل اسلام ستیزی بود. یعنی از ابتدای سلطنت پهلوی تمامی برنامه هایی كه در جهت تضعیف و حذف اسلام بود با قوت مورد پیگیری قرار می گرفت.

این پژوهشگر تاریخ، سخنرانی شاه در سال 1350 در تخت جمشید را بسیار مهم برشمرد و افزود: شاه در این سخنرانی صریحاً می گوید كه ای كوروش! ما فقط به خط مشی تو فكر می كنیم و به هیچ مسئله دیگری اعتقاد نداریم. به عبارتی محمدرضا صریحاً اعلام كرده كه ما به اسلام اعتقادی نداریم. بعد از برنامه جشن های 2500 ساله در سال 1350، تاریخ اسلامی ایران را به تاریخ شاهنشاهی تغییر دادند و بسیاری از مظاهر و آثار اسلامی را از كشور جمع آوری كردند و به جای اسلام ستیزی، باستان گرایی و نظام لائیك و شاه پرستی را جایگزین نمودند.

وی با اشاره به دلایل پذیرش سلطه بیگانگان و ورود آنها به تدوین سیاست های كلی ایران در دوره محمدرضا پهلوی بیان داشت: این كار توسط دربار و دولت پهلوی انجام گرفت اما ملت ایران به معنی واقعی هیچ گاه زیر بار سلطه خارجی نرفتند. البته در مقاطعی مردم به ظاهر ساكت بودند و حركتی نمی كردند اما هر زمانی كه مجال آن را داشتند در برابر سلطه قیام می كردند. ملت ایران در دو قرن گذشته با رهبری علماء و فرهنگ شیعی مقاومت عجیبی در برابر سلطه خارجی از خود نشان داده و این موضوع در تحلیل های تاریخی كمتر مورد توجه واقع شده است.

منصوری در مصاحبه با رادیو گفت و گو، نداشتن پایگاه مردمی و وابستگی به خارج را از دلایل دیكتاتوری سلسله پهلوی دانست و متذكر شد: قدرت های بزرگ برای پیاده سازی برنامه های خود در ایران با مقاومت های مردمی روبرو شدند به همین خاطر به رضاشاه برنامه می دادند و در دهه های بعدی ساواك را ایجاد و تجهیز كردند.

همچنین دكتر میردار پژوهشگر تاریخ بیان داشت: نظام سلطه از دوره قاجاریه و حتی صفویه ایران را به عنوان یكی از پایلوت های خود در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی قرار می داد. به عنوان مثال مدرسه دارالفنون در دوره قاجاریه شاهزاده هایی را برای تحصیل به خارج فرستاد كه نتیجه آن تربیت افسران جنگ نرم برای نظام سلطه بود.

این محقق تاریخ معاصر در مصاحبه با رادیو گفت و گو، ابراز داشت: در دوره پهلوی روشنفكرانی چون تقی زاده و داور به ظاهر به دنبال مدرنیزه كردن ایران بودند اما در واقع برخلاف فرهنگ و رفتار ملت ایران و در راستای منویات نظام سلطه عمل كردند.