كارشناسان حاضر در برنامه این هفته «گفت‌وگوی فرهنگی» رادیو گفت و گو در خصوص ضرورت و چالش های تنظیم‌گری در فضای مجازی صحبت كردند و به این سوال كه چالش آینده حوزه محتوا در فضای مجازی چیست، پاسخ دادند.
به گزارش جام جم آنلاین، گفت‌وگوی فرهنگی این هفته رادیو گفتگو، با حضور مهدی شكیبایی؛ رییس فرهنگسرای رسانه، سعید مشهدی؛ مدیر عامل اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی و دكتر حسن نجفی سولاری؛ مدرس دانشگاه‌های تهران، با موضوع «چالش آینده محتوا در زیست بوم فضای مجازی، وحدت یا تعارض» از موج اف ام، ردیف 103/5 پخش شد.
در ابتدای این برنامه دكتر حسن نجفی سولاری در مورد ضرورت تنظیم‌گری گفت: اساسا تنظیم‌گری یكی از كاركرد‌های حكمرانی در هر كشوری است و الزاما فقط مربوط به فضای مجازی نبوده و نیست و این پدیده امری جدید نیست و همواره در طول تاریخ بوده است و شاید اولین بار از مفاهیمی اقتصادی به دیگر حوزه‌ها از جمله فرهنگ و رسانه تسری پیدا كرده است.
وی افزود: ضرب سكه، توزیع پول توسط دولت‌ها، ایجاد سازمان تجارت جهانی و بانك جهانی، از اولین حوزه‌های كاركردی تنظیم‌گری در اقتصاد بوده است؛ بنابراین كاركرد اصلی تنظیم‌گری، یك نظام حكمرانی است برای تسهیل‌گری، سیاست گذاری و اقدامی كه ملت‌ها انجام می‌دهند تا معارض حقوق یكدیگر نشوند.
در ادامه مهدی شكیبایی به تاریخچه تنظیم‌گری در ایران پرداخت و بیان كرد: همان‌طور كه اشاره شد، حوزه تنظیم‌گری موضوع تازه‌ای در دنیا نیست و حكومت‌ها همواره از تنظیم‌گری برای كنترل پدیده‌های نوپدید استفاده كرده‌اند. ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده و در كشور، تنظیم گری حوزه‌های مختلف به ویژه تنظیم گری در حوزه فضای مجازی به جهت تاثیری كه بر زندگی تمام مردم دارد مورد تاكید است.
وی ادامه داد: پیش از این در نسل اول وب به تنظیم گری پایگاه‌های اینترنتی و ... ورود شده بود و وزارت ارشاد و وزارت ارتباطات مسئولیت‌هایی را بر عهده داشتند، اما با توجه به سرعت پیشرفت فناوری‌ها و فراگیر شدن محتوای صوت و تصویر، ضرورت تنظیم‌گری در فضای مجازی بیشتر از قبل احساس می‌شد و لازم بود نهادی كه در حوزه تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر مسئولیت قانونی و تخصص لازم را داشت به این حوزه ورود كند كه بر همین اساس چند سال است كه سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) تشكیل شده است.
در ادامه سعید مشهدی در تكمیل سخنان رییس فرهنگسرای رسانه گفت: تنظیم‌گری ضرورت فعلی حاكمیت و حكمرانی است. فلسفه وجودی بانك مركزی و بسیاری از نهاد‌های دیگر، تنظیم‌گری در حوزه‌های مختلف است. اما اینكه تنظیم‌گری در فضای مجازی با حساسیت‌هایی روبرو است، به این دلیل است كه اقشار بزرگی از جامعه از لایه‌های مختلف حكمرانی گرفته تا پلتفرم‌ها و مردم با فضای مجازی به دلایل مختلف درگیر هستند.
وی اضافه كرد: اگرچه تنظیم‌گری در حوزه بانك‌داری فقط حوزه‌های پولی و مالی را در بر می‌گیرد، اما تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی بسیاری از مباحث متعدد و متنوع را شامل می‌شود. اما یكی از دلایلی كه ما امروزه باید به بحث تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی ورود كنیم، به موقعیت خاص كشور در حوزه‌های مختلف بر می‌گردد. چون ظرفیت فرهنگی ایران، ویژه است، بنابراین تنظیم‌گری ویژه‌ای نیز در این حوزه نیاز است.
مشهدی تاكید كرد: در كشور‌های اروپایی تنظیم گری در فضای مجازی همواره به شكل ویژه دنبال می‌شود و حتی در ایالات متحده آمریكا هم شاهد تنظیم‌گری در فضای مجازی به شیوه‌های مختلف هستیم كه ممكن است در آن كشور‌ها ابعاد اقتصادی و سیاسی بیشتر مورد توجه باشد و كمتر به ابعاد فرهنگی توجه شود.
وی افزود: در حال حاضر در ایران تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی از یك ضرورت بالقوه به ضروری بالفعل تبدیل شده است و تنظیم گری موضوع صوت و تصویر فراگیر چند سال است كه توسط سازمان صدا و سیما انجام می‌شود و، چون ورود به این حوزه عمر چندانی ندارد طبیعی است كه هنوز چالش‌هایی وجود داشته باشد.
در ادامه شكیبایی در پاسخ به این سوال كه حاكمیت و نهاد تنظیم‌گر برای اینكه بتواند مردم را با خود همراه كند و از كاربر بازخورد منفی دریافت نكند، چه اقداماتی باید انجام دهد، گفت: واقعیت آن است كه هر موضوع جدیدی در وهله اول نیازمند فرهنگ‌سازی است و بنابراین اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این خصوص باید در اولویت قرار گیرد. اگر كنشگران فضای مجازی به این موضوع توجه كنند كه در صورت عدم وجود تنظیم‌گری، فضای مجازی به عرصه‌ای برای بروز و ظهور تخلفات مالی و لطمه زدن به امنیت فرهنگی و اجتماعی مردم تبدیل می‌شود، آیا هیچ كابری نسبت به انجام تنظیم گری اعتراض میكند؟ اساسا هر پدیده‌ی جدیدی كه در جوامع بروز و ظهور پیدا میكند، همواره در ابتدای امر، عده‌ای در برابر آن مقاومت می‌كنند، اما وقتی در ابتدا فرهنگ‌سازی لازم انجام شود، حتما به جای بروز تعارض ها، شاهد شكل گیری وحدت ملی خواهیم بود.
در پایان گفتگو سعید مشهدی نیز در پاسخ به همین سوال و در قالب بیان جمع بندی گفت: اینكه عده‌ای امروز مخالف تنظیم‌گری هستند، به این دلیل است كه هر چند فضای مجازی جزو تكنولوژی‌های نرم است كه به صورت پنهان و آشكار، فرهنگ ساز است، اما عده‌ای هنوز به تاثیر تكنولوژی‌های نوین در فرهنگ و آینده جامعه توجه ندارند. درك كامل ابعاد مختلف فضای مجازی برای اقشار مختلف، زمان‌بر است، در واقع زمان خواهد برد تا مردم درك كنند كه اگر تنظیم گری فضای مجازی با قدرت انجام نشود، چه آسیب‌هایی از فضای مجازی خواهند دید.
وی اضافه كرد: امانوئل مكرون كه خودش رییس جمهور فرانسه است و قرابتی با فرهنگ ما ندارد، بیان میكند كه «فرانسه امروز مورد تهاجم فرهنگی آمریكا قرار گرفته است». برای برخی از اشخاص این صحبت ابتدا قابل درك نبود، اما معنای حرف او این است كه حتی كشور‌های اروپایی اگر به پیچیدگی‌های تنظیم گری محتوایی در فضای مجازی توجه نكنند در فرهنگ آمریكایی ذوب می‌شوند و فرهنگ بومی آن‌ها نابود می‌شود. اگر نخواهیم و یا نگذاریم كه نهاد تخصصی حوزه صوت و تصویر فراگیر به اعمال تنظیم گری در فضای مجازی، ورود كند، زمان و زمین بازی را از دست می‌دهیم و به نوعی شریك كسی می‌شویم كه به كشور ما و فرهنگ ما و حتی خود من نوعی ضربه می‌زند. مسیر تنظیم گری در فضای مجازی برای اینكه به وحدت ملی ختم شود و باعث بروز تعارض‌ها نشود، مسیری است كه باید از طریق فرهنگ‌سازی، آموزش و اقناع افكار عمومی طی شود تا خود مردم در امر تنظیم گری مشاركت كنند.
